🍀 Hỏi đáp về Luật phòng chống tác hại rượu bia

Thứ ba, 26/12/2023, 8:44 , Lượt đọc : 110

🍻Rượu bia là chất hướng thần với đặc tính gây ra sự lệ thuộc. Rượu bia được sử dụng rộng rãi ở rất nhiều nền văn hóa qua nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, việc sử dụng rượu bia ở mức nguy hại sẽ gây ra nhiều bệnh tật dẫn đến gánh nặng lớn về kinh tế và xã hội.

Câu 1: Thế nào là một đơn vị cồn tiêu chuẩn (Standard drink)?

Cho đến nay, 50 quốc gia đã định nghĩa đơn vị tiêu chuẩn tính theo gam chất cồn tuyệt đối. Theo đó, 10 gam là mức phổ thông nhất cho 1 đơn vị cồn tiêu chuẩn (tại 26 quốc gia). Đơn vị cồn được tính bằng công thức sau:

Đơn vị cồn = Dung tích (ml) x (Nồng độ (%) x Khối lượng riêng)

Ví dụ: Cốc bia 0,33 lít với nồng độ cồn 4% với khối lượng riêng của cồn nguyên chất là 0.793g/cm3 (ở 200C) sẽ có 10.4g đơn vị cồn.

Như vậy, 1 đơn vị tiêu chuẩn (10 gam cồn nguyên chất) tương đương với 3/4 chai hoặc một lon bia 330 ml (5%); 1 ly rượu vang 100 ml (13,5%); 1 ly bia hơi 330 ml hoặc 1 ly rượu mạnh 30 ml (40%).

Câu 2: Như thế nào gọi là uống rượu bia ở mức nguy hại (heavy episodic drink)?

Uống rượu bia ở mức nguy hại được định nghĩa là trong 30 ngày qua có ít nhất 1 lần uống từ 60g cồn trở lên (6 đơn vị cồn trở lên). Uống rượu bia ở mức nguy hại là 1 trong những chỉ số quan trọng nhất phản ánh hậu quả cấp tính về sức khỏe và xã hội của việc sử dụng rượu bia, ví dụ như thương tích.

Câu 3: Uống bia có ít gây hại cho sức khoẻ hơn uống rượu (rượu vang, rượu mạnh..) hay không?

Không. Tác hại đối với sức khỏe chủ yếu là do chất cồn (ethanol) trong đồ uống gây ra, vì vậy tác hại do rượu bia không phụ thuộc vào loại đồ uống (là bia hay rượu) mà phụ thuộc vào lượng uống (tiêu thụ bao nhiêu gam cồn) và cách thức uống (tần suất sử dụng hay uống ở mức nguy hại).

Câu 4: Sử dụng rượu bia có thể gây ra những bệnh gì?

Năm 2016, Nghiên cứu gánh nặng bệnh tật toàn cầu đã kết luận ngưỡng an toàn cho sức khỏe là không uống. Cần thay đổi quan điểm lâu nay về lợi ích sức khỏe mà rượu bia đem lại bởi hiện nay các phương pháp nghiên cứu và phân tích tiến bộ hơn tiếp tục cho thấy sử dụng rượu bia góp phần gây ra gánh nặng lớn bệnh tật và tử vong trên toàn cầu.

Rượu bia là nguyên nhân gây ra hơn 230 loại bệnh tật và tình trạng thương tích. Rượu bia là chất hướng thần với những đặc tính gây ra sự lệ thuộc. Uống rượu bia có liên quan tới nguy cơ gây ra những vấn đề sức khỏe như rối loạn tâm-thần kinh, hành vi, bao gồm rối loạn sử dụng rượu bia (AUD), các bệnh không lây nhiễm, thương tích do bạo lực và tai nạn giao thông. Một số bệnh/ thương tích chính do sử dụng rượu bia gồm:

1. Bệnh tim mạch. Sử dụng rượu bia tăng nguy cơ gây ra các bệnh lý tim mạch như: đột quỵ, suy tim, cao huyết áp và phình động mạch chủ.

2. Bệnh tiêu hóa/rối loạn tiêu hóa. Tiêu thụ rượu quá mức gây tổn thương gan, xơ gan, làm trầm trọng các tổn thương do virus viêm gan C, viêm tụy cấp tính và mãn tính.

3. Ung thư. Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) xếp rượu bia vào nhóm chất gây ung thư. Sử dụng rượu bia là nguyên nhân liên quan tới: Ung thư khoang miệng, vòm họng, thanh quản, thực quản, đại-trực tràng, gan, mật và ung thư vú.

4. Thương tích. Một tỷ lệ lớn gánh nặng bệnh tật do sử dụng rượu bia phát sinh từ những thương tích không chủ ý và cố ý, gồm tai nạn giao thông, bạo lực và tự tử, các thương tích gây tử vong liên quan đến rượu bia xuất hiện nhiều ở nhóm tuổi tương đối trẻ. Rượu bia được xác định là nguyên nhân chính gây ra tai nạn giao thông. Trong năm 2016, tử vong do tai nạn giao thông liên quan tới rượu bia chiếm 41% tổng số ca tử vong do thương tích có liên quan đến rượu bia.

5. Rối loạn sử dụng rượu bia (AUD). Rối loạn sử dụng rượu bia là một bệnh mạn tính của não bộ với các đặc trưng: người bệnh cảm thấy bắt buộc phải sử dụng rượu bia, không kiểm soát được lượng uống và rơi vào tâm trạng tiêu cực khi không sử dụng. Năm 2016, trên thế giới 283 triệu người từ 15 tuổi trở lên (chiếm 5.1% người trưởng thành) bị rối loạn sử dụng rượu bia.

Câu 5: Quy định cấm trong luật phòng chống tác hại rượu, bia

Nhằm giảm tác hại của việc sử dụng rượu, bia đối với sức khỏe, xã hội, kinh tế, góp phần bảo vệ, nâng cao sức khỏe người dân, phòng ngừa tai nạn giao thông và các tác động đến kinh tế, xã hội. Ngày 14/6/2019, Quốc hội khóa XIV thông qua Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, và có hiệu thi hành từ ngày 01/01/2020. Luật phòng chống tác hại của rượu, bia quy định 5 điều cấm sau:

Thứ nhất: Cấm ép buộc người khác uống rượu, bia: Khoản 1 Điều 5 Luật quy định cấm hành vi: “Xúi giục, kích động, lôi kéo, ép buộc người khác uống rượu, bia”. Hành vi xúi giục, kích động, lôi kéo, ép buộc người khác uống rượu, bia có thể hiểu là hành vi rủ rê, ép người khác uống không theo ý muốn của họ hoặc là hành vi thách đố nhau uống rượu, bia.

Thứ hai: Đã uống rượu, bia thì không lái xe: Điều 5 của Luật có 13 hành vi bị nghiêm cấm, trong đó đáng chú ý là nghiêm cấm hành vi: “Điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn”. Như vậy, chỉ cần người điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu có nồng độ cồn (tức có uống rượu, bia) là đã vi phạm, và sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật,chứ không cần phải có nồng độ cồn vượt mức so với quy định trước đây. Quy định này nhằm giảm thiếu đến mức thấp nhất những vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng xảy ra do lái xe sử dụng rượu, bia thiếu ý thức, không tuân thủ pháp luật trong thời gian qua.

Thứ ba: Không quảng cáo rượu, bia dưới 5,5 độ trong thời gian từ 18-21 giờ. Theo quy định, việc quảng cáo đối với rượu có độ cồn từ 15 độ trở lên bị nghiêm cấm. Trường hợp quảng cáo rượu, bia có độ cồn dưới 5,5 độ phải tuân thủ các quy định: “Không quảng cáo trên truyền hình trong thời gian từ 18- 21 giờ hàng ngày, trừ trường hợp quảng cáo có sẵn trong các chương trình thể thao mua bản quyền tiếp sóng trực tiếp từ nước ngoài và trường hợp khác theo quy định của Chính phủ”.

Thứ tư: Tổ chức, cá nhân kinh doanh không được tài trợ bằng sản phẩm rượu, bia. Rượu, bia là mặt hàng không khuyến khích tiêu dùng, nên cần có quy định để quản lý hoạt động tài trợ của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh rượu, bia. Điều 14 quy định: “Tổ chức, cá nhân kinh doanh rượu, bia thực hiện tài trợ phải tuân thủ các quy định của pháp luật có liên quan đến việc tài trợ và không được tài trợ bằng sản phẩm rượu, bia”.

Thứ năm: Phải niêm yết thông báo không bán rượu, bia cho người dưới 18 tuổi. Khoản 5 Điều 32 của Luật quy định: “Cơ sở bán, rượu, bia phải niêm yết thông báo không bán rượu, bia cho người chưa đủ 18 tuổi. Trường hợp nghi ngờ về độ tuổi của người mua rượu, bia thì người bán có quyền yêu cầu người mua xuất trình giấy tờ chứng minh"

Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy rượu, bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh, chấn thương và là nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh tật như loạn thần do rượu, xơ gan do rượu, hội chứng rượu bào thai,... và là một trong những yếu tố nguy cơ chính đối với các bệnh không lây nhiễm. Một vấn đề đáng quan tâm khác đó là rượu, bia gây lệ thuộc làm cho người uống không tự kiểm soát được hành vi uống của bản thân. Chất cồn là một chất hướng thần gây nghiện nếu uống thường xuyên sẽ làm cho người uống phải gia tăng liều dùng và tái sử dụng.

Một số tác hại của rượu đối với cơ thể:

Bệnh về gan: Gan là nơi chuyển hóa tất cả chất cồn từ bia, rượu sau khi uống vào cơ thể. Trong quá trình này, gan phải chuyển hóa và đào thải rất nhiều độc tố. Nếu tần suất uống rượu, bia nhiều, theo thời gian gan bị tổn thương và tích tụ nhiều chất béo dẫn tới gan nhiễm mỡ. Chất béo hạn chế lưu lượng máu đến các tế bào gan, khiến gan bị suy và dần mất chức năng, trở thành mô sẹo. Sử dụng rượu bia liên tục và trong thời gian dài, mô sẹo tại gan tăng lên và không hồi phục được có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan.

Mất trí nhớ: Theo các nghiên cứu cho thấy, từ độ tuổi 20 – 90 thì khối lượng của não giảm từ 10 – 20%, khiến cho não càng teo dần. Đó là một chu trình bình thường ở những người không uống rượu. Tuy nhiên, khi uống rượu, tốc độ teo lại của một số vùng quan trọng trong não tăng nhanh hơn, dẫn đến mất trí nhớ và một số triệu chứng khác như suy giảm khả năng tính toán, phán xét và khả năng giải quyết vấn đề. Ngoài ra, người nghiện rượu, bia có thể gặp các rối loạn về thần kinh khác như sảng rượu, sảng run, rối loạn giấc ngủ, loạn thần do rượu,...

Gây bệnh gút: Tồn đọng nhiều cồn trong máu chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới bệnh gút. Đây cũng là lí do vì sao mà tỉ lệ mắc bệnh gút ở nam giới luôn cao hơn phụ nữ. Ban đầu, các chất cồn dư thừa sẽ tích tụ lại, và sau nhiều lần “quá chén” thì sẽ gây ra những trục trặc cho quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng. Hàm lượng cồn tích tụ lâu ngày chuyển hóa trong các ổ khớp sẽ ngày một nhiều lên và gây nên bệnh gút. Càng uống nhiều rượu thì mức độ của bệnh càng trở nên nghiêm trọng. Vì hàm lượng axit uric trong máu tăng cao, lắng đọng tại các khớp và bắt đầu chèn ép vào những khớp này mỗi khi cơ thể cử động. Tuy việc điều trị không quá khó khăn, nhưng nếu để xảy ra biến chứng thì người mắc bệnh gút sẽ khó tránh khỏi việc thận bị tổn thương nghiêm trọng.

Bệnh tim mạch: Nhiều bệnh tim mạch và mạch máu của não có liên quan đến việc uống rượu, gây gia tăng đáng kể về tỷ lệ bệnh và tỷ lệ tử vong. Trên thực tế, rượu có nhiều ảnh hưởng trên hệ tim mạch. Cả hai tình trạng nghiện rượu cấp tính hay nghiện rượu mạn tính đều ảnh hưởng đến huyết áp của người uống rượu. Nếu uống rượu nhiều và uống lâu dài có thể ảnh hưởng lên cơ tim, từ đó sẽ dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như: rối loạn nhịp tim, rung nhĩ, thiếu máu cơ tim, suy tim…

Bệnh viêm loét dạ dày - tá tràng: Rượu kích thích niêm mạc dạ dày, khiến dạ dày tiết nhiều axit hơn là nguyên nhân dẫn tới viêm loét dạ dày - tá tràng. Khi rượu và axit tích tụ trong dạ dày dẫn tới buồn nôn và nôn. Những người thường xuyên uống rượu có thể bị viêm loét dạ dày.

Ngoài ra, rượu cũng kích thích ruột non và đại tràng, khiến thức ăn di chuyển qua nhanh hơn, không được tiêu hóa kỹ. Kết quả là người uống rượu có thể bị tiêu chảy. Rượu cũng khiến chứng ợ nóng xảy ra mạnh hơn, bởi nó làm giãn cơ thực quản, khiến axit dạ dày hoặc hơi trong bụng trào ngược lên miệng.

Bệnh về tụy: Tụy là nơi sản xuất insulin, giúp điều hòa nồng độ đường trong máu và một loạt các hoóc-môn khác giúp ruột tiêu hóa thức ăn. Khi uống nhiều rượu có thể dẫn tới viêm tụy và gây ra tổn thương nghiêm trọng hơn. Viêm tụy mạn tính sẽ ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, thường là nguyên nhân của đau bụng và tiêu chảy kéo dài mà khó điều trị khỏi. Cùng với đó, chức năng tụy suy giảm, không thể tạo ra insulin, nguy cơ dẫn tới đái tháo đường type 2. Rượu cũng làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tụy.

Ảnh hưởng tiêu cực đến hoóc-môn tình dục: Rượu ảnh hưởng và gây rối loạn hoóc-môn. Ở phụ nữ, rối loạn hoóc-môn có thể làm ngắn chu kỳ kinh nguyệt, gây ra các vấn đề khi mang thai. Ở nam giới, nó có thể khiến họ bị rối loạn cương dương, giảm nồng độ tinh trùng, co rút tinh hoàn thậm chí phát triển vú. Cồn là chất có tác dụng độc hại đến tinh hoàn và tinh trùng, nếu nam giới uống rượu trước khi sinh hoạt tình dục sẽ làm tăng khả năng sảy thai ở người vợ và có thể ảnh hưởng đến việc phát triển của đứa con sinh ra. Nếu người mẹ uống rượu trong thời gian mang thai có thể sinh ra các đứa trẻ có khuyết tật về trí tuệ.

Rượu, bia gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác như huyết áp, các bệnh liên quan tới tim mạch, chuyển hóa,... Ngoài ra, uống nhiều rượu, bia còn gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống và tình hình an ninh trật tự xã hội như: Bạo hành gia đình và gây rối trật tự xã hội. Vì vậy, cần kiểm soát lượng rượu bia uống vào để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và tránh những hậu quả đáng tiếc cho gia đình và xã hội.

Tác giả: NTHB
Nguồn tin: Trung tâm kiểm soát bệnh tật TpHCM - HCDC

Tin cùng chuyên mục

Các biện pháp phòng ngừa sốc nhiệt

2/6/2025Y tế - Sức khỏe

Phòng chống COVID-19 bằng việc thực hiện các khuyến cáo bảo vệ và chăm sóc sức khỏe
16/5/2025Y tế - Sức khỏe
Bảo vệ trẻ trước bệnh sởi
3/4/2025Y tế - Sức khỏeSởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi rút sởi gây ra. Bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh nguy hiểm vì khả năng lây nhiễm cao, có thể gây dịch. Ba mẹ ơi! Ba mẹ đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi cho bé nhà mình chưa? Nếu bé chưa được tiêm phòng hoặc trễ lịch tiêm theo hẹn, cần đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn và tiêm phòng đầy đủ ba mẹ nhé!
Khám sức khỏe cho học sinh năm học 2024-2025
26/3/2025Y tế - Sức khỏe
Chủ động phòng - chống sốt xuất huyết
4/3/2025Y tế - Sức khỏe

Chia sẻ tin bài